UEFA Nations League

De kwalificatie voor het EK en WK voetbal is voor Nederland de afgelopen jaren geen succes geweest. Na de goede prestatie tijdens het WK 2014 wist Oranje zich twee keer op rij niet te plaatsen. Het EK 2020 biedt gelukkig nieuwe kansen. En het Nederlands elftal is nu niet alleen meer afhankelijk van de prestaties tijdens de kwalificatiewedstrijden. Er zijn namelijk vier extra EK-tickets te verdelen onder de winnaars van de Nations League. Dit compleet nieuwe toernooi is door de UEFA in het leven is geroepen om het grote aantal (vaak oninteressante) oefeninterlands terug te dringen. Bij de Nations League staat er echt iets op het spel. Dat geldt vooral voor de landen die moeite hebben om zich via de reguliere kwalificatie te plaatsen. Misschien is dit wel de route die Nederland moet nemen om de EK-titel in 2020 in de wacht te slepen.

Een nieuw toernooi met veel mogelijkheden

De tijd dat voetballers alleen in eigen land speelden, is al lang voorbij. Topspelers staan onder contract bij clubs uit de hele wereld, waardoor het bij landenwedstrijden een hele opgave is om een stabiel en goed samenwerkend team op het veld te krijgen. De geselecteerde spelers voor het Nederlands elftal trainen in de aanloop naar een groot toernooi uiteraard wel met elkaar. Maar het echte wedstrijdritme ontbreekt. Omdat alle landen tegen dit probleem aanlopen, zijn de oefeninterlands ontstaan. Voor het publiek zijn deze oefeninterlands alleen niet zo interessant. Natuurlijk wil je zien hoe het elftal ervoor staat en of ze misschien kans maken op de titel. Je hoopt in ieder geval op winst zodat het team vol vertrouwen de kwalificaties en het eindtoernooi in kan gaan. Verlies levert een slecht gevoel op, maar verder heeft het geen consequenties. Voor de UEFA was dit reden om wat meer spektakel te brengen. De meeste supporters willen wedstrijden zien waarbij er wél iets op het spel staat. Met de Nations League maakt de UEFA de jaren voor het EK al spannend. Hierdoor zijn er heel wat wedstrijden om naar uit te kijken.

Wie de UEFA een beetje kent, weet dat het niet alleen om extra spektakel voor het publiek gaat. Geld speelt in dit geval zeker een rol. Want waar de vriendschappelijke wedstrijden geen geld in het laatje van de UEFA brengen (het zijn immers de nationale voetbalbonden die achter deze wedstrijden zitten), is een tweede soort kwalificatietoernooi financieel wel aantrekkelijk. Nu lijkt de Nations League misschien weer een slim bedenksel, maar daarmee doe je de Europese voetbalbond zeker tekort. Door de opzet van dit toernooi creëert de UEFA namelijk ook kansen voor de kleine voetballanden. Dus wie weet zien we Kazachstan of Malta terug op het eindtoernooi van het EK 2020.

Hoe werkt de Nations League?

Voor het EK 2020 zijn er 24 plekken beschikbaar. Er zijn maar liefst 55 landen die azen op één van die plekken. Normaal gesproken is de kwalificatie de enige manier om binnen te komen bij het eindtoernooi. Voor het EK 2020 is daar dus een tweede manier bij gekomen: plaatsing via de Nations League.

Van een aantal landen is het vooraf al bijna zeker dat ze zich plaatsen. Want wat is een EK zonder grote namen als Frankrijk, Duitsland of Spanje? Toch zijn er aan het einde van de kwalificatiewedstrijden altijd weer een aantal verrassingen. Nederland is daar helaas al twee keer op rij een goed voorbeeld van. Ook Italië weet sinds de play-offs voor het WK 2018 hoe het is om in een penibele situatie terecht te komen. De Nations League geeft landen een extra kans om zich te plaatsen, maar daarvoor moeten ze het toernooi wel tot een goed einde brengen. Het begint bij de poulewedstrijden. Nederland neemt het tijdens deze wedstrijden op tegen twee van de twaalf sterkste landen volgens de UEFA-ranglijst. De winnaar van deze kleine competitie neemt het in een halve finale en misschien zelfs een finale op tegen één van de andere groepswinnaars uit de divisie. Uiteindelijk brengt elke divisie één winnaar voort, die zich rechtstreeks plaatst voor de groepsfase van het EK.

Divisie A: de koning van de Nations League

Voetbalfans zitten overal. Om de sport (en vooral een groot toernooi zoals het EK) voor iedereen interessant te houden, moeten ook de kleinere voetballanden genoeg kans maken om zich te plaatsen. De UEFA heeft daarom een systeem bedacht waarbij de teams op basis van de ranglijst worden ingedeeld in vier divisies. Na de 2-0 overwinning op Zweden tijdens de kwalificatie voor het WK in Rusland staat Nederland definitief in de top 12 van beste voetballanden. Als gevolg hiervan is Oranje terechtgekomen in divisie A. Dit is meteen de zwaarste divisie van de Nations League.

Naast Nederland bestaat divisie A uit Engeland, Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje, Portugal, België, Zwitserland, Polen, IJsland en Kroatië. Gelukkig hoeft het Nederlands elftal het niet tegen al die sterke landen op te nemen. De twaalf landen worden weer onderverdeeld in vier poules van drie landen. Per poule is er dan een soort mini-competitie, waarvan de wedstrijden in september, oktober en november 2018 op de voetbalkalender staan. Tegen welke teams Nederland in die eerste fase moet strijden, wordt bekend tijdens de loting op 24 januari 2018.

Welke landen gaan de strijd met elkaar aan?

Elk van de vier divisies levert één winnaar op. In divisie A en B zijn er twaalf landen die meedingen naar die ene plek. De twee lagere divisies hebben net wat meer landen die strijden om dat EK-ticket. Het voordeel van de Nations League is wel dat teams die lager op de ranglijst staan eindelijk kans hebben om zich daadwerkelijk te plaatsen. Na de gewone kwalificatiewedstrijden houdt het doorgaans op voor bijvoorbeeld San Marino, Liechtenstein en de Faeröer eilanden. Maar aangezien de laagstgeplaatste landen met elkaar in een divisie zitten, mag ook één van hen zich winnaar noemen. En die titel leidt automatisch naar het EK.

De loting van januari bepaalt welke landen tijdens de groepsfase van de Nations League tegen elkaar voetballen. De indeling van de divisies is echter al veel langer bekend. Nederland zit in de groep met onder andere Duitsland, Engeland en Spanje. De overige drie divisies zien er als volgt uit:

Divisie B

Zweden, Oostenrijk, Denemarken, Ierland, Noord-Ierland, Wales, Rusland, Oekraïne, Slowakije, Bosnië-Herzegovina, Tsjechië en Turkije.

Divisie C

Noorwegen, Finland, Schotland, Hongarije, Bulgarije, Roemenië, Albanië, Slovenië, Servië, Montenegro, Griekenland, Cyprus, Israël, Litouwen en Estland.

Divisie D

Armenië, Macedonië, Wit-Rusland, Letland, Kazachstan, Azerbeidzjan, Moldavië, Georgië, Kosovo, San Marino, Luxemburg, Liechtenstein, Andorra, Malta, Gibraltar en de Faeröer eilanden.

De belangrijkste momenten in aanloop naar het EK

De Nations League en de kwalificatie zijn sterk met elkaar verweven. De periodes waarin de wedstrijden worden gespeeld lopen zelfs door elkaar. De Nations League trapt in september 2018 af met de eerste wedstrijden uit de poulefase. In november 2018 zijn voor alle divisies de vier groepswinnaars bekend. In de maanden erna worden de halve finales gespeeld, en in juni 2019 is het duidelijk welke landen er bovenaan geëindigd zijn.

Voor het overzicht zou het prettig zijn als de kwalificatie pas begint op het moment dat de Nations League is afgerond. De UEFA heeft echter maar twee jaar waarin alle wedstrijden gepland moeten worden. Een constructie waarbij het ene toernooi het andere opvolgt, is simpelweg niet mogelijk. De kwalificaties beginnen daarom al in maart 2019. Op dat moment is de eerste ronde van de Nations League geweest, maar er zijn nog steeds meerdere landen die hopen dat ze één van de vier winnaars zijn. De laatste kwalificatiewedstrijden zijn in november 2019. Daarna kan de balans worden opgemaakt. Welke twintig landen hebben zich geplaatst via de kwalificatie? En welke vier landen komen daar dankzij de Nations League bij? Alle geplaatsten kijken meteen uit naar december 2019. Tijdens de loting voor het eindtoernooi wordt het pas echt duidelijk hoe zwaar het EK van 2020 gaat worden.

Wie plaatst zich voor het EK 2020?

Twintig landen halen het EK via de reguliere kwalificatie. Voor vier landen is de Nations League juist de redding. Maar aangezien alle 55 landen meedoen aan beide competities, is de kans op overlapping natuurlijk groot. Dat geldt vooral voor de landen die zijn ingedeeld in divisie A of B van de Nations League. Stel dat Portugal als titelhouder weer goed op koers ligt en het tot winnaar van divisie A weet te schoppen. Dan is de kwalificatie voor Portugal in principe niet meer van belang. Toch zal het hun eer te na zijn om de wedstrijden te verprutsen.

We kunnen er haast wel van uitgaan dat de Zuid-Europeanen zich gewoon via het kwalificatietoernooi weten te plaatsen. Het schema van de UEFA heeft alleen geen ruimte voor aanpassingen. Er moeten twintig landen via de kwalificatie en vier landen via de Nations League komen. Voor de UEFA staat het kwalificatietoernooi hoger in aanzien dan de Nations League. Dat betekent dat de twintig gekwalificeerde landen wegvallen uit de uitslag van de Nations League. Stel dat Nederland uiteindelijk derde wordt in divisie A. Net als voor het EK van 2016 en het WK van 2018 weet Oranje zich niet te plaatsen via het reguliere kwalificatietoernooi. De nummers één en twee van divisie A doen het wat dat betreft beter. Zij overleven de kwalificaties en gaan rechtstreeks door naar het EK. Doordat deze landen weg worden gestreept als kandidaat voor de laatste vier tickets, mag Nederland alsnog naar het EK. De Nations League biedt een extra kans, maar dan moeten andere landen geen roet in het eten gooien. Het Nederlands elftal kan dus maar beter zorgen dat ze bij de twintig teams horen die zich direct plaatsen via de kwalificatie.

Een nieuw toernooi met hoge verwachtingen

Met de komst van de Nations League heeft de UEFA één van de meest ingrijpende veranderingen ingevoerd in de geschiedenis van het EK voetbal. Het extra toernooi maakt de kwalificatie voor het EK 2020 een stuk ingewikkelder dan het altijd was. Al is dit waarschijnlijk een kwestie van wennen. De Nations League heeft namelijk de nodige voordelen. De kleinere voetballanden hebben nu een reële kans om zich te plaatsen, en voor de grotere namen hoeft uitschakeling via het reguliere kwalificatietoernooi niet meteen het einde te betekenen. De verwachtingen van de UEFA zijn hooggespannen. Het idee is om de Nations League in het vervolg om de twee jaar te houden, waarbij kwalificatie voor het Europees Kampioenschap elke vier jaar voorop staat. Of het een succes wordt, is nog even afwachten. Maar wie zich plaatst via de Nations League, vindt dit vast het beste idee waar de UEFA ooit mee is gekomen.